استراتژی دونالد ترامپ برای اعزام 4 هزار نیروی جدید به افغانستان چشم‌انداز مذاكرات سیاسی در این كشور را در‌هاله‌ای از ابهام قرار داده است كه...
روح‌الله صالحی
استراتژی دونالد ترامپ برای اعزام 4 هزار نیروی جدید به افغانستان چشم‌انداز مذاكرات سیاسی در این كشور را در‌هاله‌ای از ابهام قرار داده است كه نه تنها گرهی از مشكلات این كشور نمی‌گشاید بلكه به تشدید درگیری‌ها و بی‌ثباتی دامن خواهد زد.
16 سال از حضور نظامی امریکا در افغانستان می‌گذرد و به این زودی هم قرار نیست این سربازان خاك كشور را ترك كنند چون دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریكا هفته گذشته قانونی را امضا كرد كه به موجب آن ارتش امریكا برای مدت نامعلوم دیگری در افغانستان باقی خواهد ماند و علاوه بر نیروهای فعلی امریكا كه قرار بود به مرور زمان از افغانستان خارج شوند به گفته منابع امریكایی 4 هزار نیروی دیگر نیز اعزام خواهند شد. درخت جنگی كه جورج بوش، رئیس‌جمهور سابق امریكا در افغانستان كاشت، با گذشت بیش از یك دهه هنوز میوه‌ای برای واشنگتن و افغان‌ها در پی نداشته و تنها ثمره آن، كشته شدن هزاران شهروند افغانی و صدها سرباز امریكایی بوده است و حالا ترامپ از راهبردی سخن می‌گوید كه نتیجه آن حضور مجدد افغانستان و ادامه جنگ است. نتیجه حضور نظامی امریكا و متحدانش در افغانستان نه تنها امنیت را برای كشور به ارمغان نیاورده بلكه به جز طالبان، تروریست‌های داعش نیز در این كشور قدرت گرفته‌اند.
ترامپ می‌گوید برخلاف دیدگاه‌های اولیه‌اش، با خروج نظامیان امریكایی در افغانستان مخالف است چراكه نمی‌خواهد خلأ ایجاد شده به قدرت گرفتن گروه‌های مسلح منجر شود. ترامپ بر این باور است كه اگر افغانستان را ترك كنند، دوباره این كشور تبدیل به پناهگاهی امن برای تروریست‌های بین‌المللی خواهد شد و از آنجا امریكا را مورد حمله قرار خواهند داد و جلوگیری از این تهدیدات، مستلزم حضور قدرتمند نظامی در افغانستان است.
ترامپ مدعی است كه خروج امریكایی‌ها از عراق به تقویت گروه‌های تروریستی در این كشور منجر شد و او نمی‌خواهد اشتباه مقامات قبلی كاخ سفید را تكرار كند. اینكه ترامپ مدعی است خروج امریكا از عراق منجر به اشغال این كشور توسط تروریست‌ها شد ادعایی بیش نیست چراكه خود امریكایی‌ها داعش را به سمت عراق سوق دادند و به بهانه مقابله با تروریسم زمینه را برای اشغال مجدد عراق فراهم كردند و در افغانستان نیز همین مسئله تكرار شده است و یك ماه پس از خروج نیروهای امریكایی و ناتو در دسامبر 2014، داعش در افغانستان اعلام موجودیت كرد و این مسئله راه را برای بازگشت مجدد امریكایی‌ها هموار كرد. با اعلام استراتژی جدید، مأموریت ارتش امریكا در افغانستان از حالت مستشاری و آموزشی یك بار دیگر به شركت مستقیم در عملیات نظامی تغییر یافته است و پیامد آن تشدید جنگ داخلی و تحمیل خسارات مادی و كشتار مردم بی‌گناه و غیرنظامی افغانستان خواهد بود كه قربانی زیاده‌خواهی قدرت‌های بزرگ شده‌اند. استراتژی ترامپ در حالی است كه او پیش‌تر اعلام كرده بود واشنگتن باید از جنگ طولانی در افغانستان رها شود اما الان با تغییر مواضع خود معتقد است كه خروج عجولانه به رشد تروریسم در افغانستان منجر میشود و امریكا باید تا زمان نامعلومی در این كشور بماند. به نظر میرسد، افغانستان به ویتنام دیگری برای امریكا تبدیل شده كه خروج و باقی ماندن در آن، بازی دو سر باخت برای این كشور محسوب میشود.
هیچ تضمینی نیست
اینكه ترامپ مدعی است می‌خواهد با استراتژی جدید به بحران افغانستان پایان دهد، در عرصه عمل امكان‌پذیر نیست زیرا بسیاری از ناظران، استراتژی جدید ترامپ را با تك روی واشنگتن در قبال افغانستان و بدون در نظر گرفتن نقش كشورهای منطقه از جمله روسیه و ایران ناكام می‌دانند و بر این باورند كه پیروزی راهبرد امریكا درباره جنگ افغانستان تضمین شده نیست، بلكه برعكس می‌تواند حساسیت‌های منطقه‌ای را برانگیزد؛ همچنانكه روسیه و چین با راهبرد جدید ترامپ مخالفت و اعلام كردند كه این سیاست برای افغانستان سودمند نیست. باتوجه به بی‌برنامگی ترامپ در مورد افغانستان، به نظر میرسد دور باطل در افغانستان تكرار خواهد شد و نه تنها جنگ و خونریزی در این كشور متوقف نخواهد شد بلكه درگیری‌ها تشدید میشود كه دود آن به چشم امریكا و كشورهای منطقه نیز خواهد رفت و بی‌ثباتی‌ها را افزایش خواهد داد.
تشدید جنگ با طالبان
هرچند ترامپ آمادگی خود را برای همكاری و گفت‌وگو با طالبان اعلام كرده اما این گروه كه خروج امریكایی‌ها را به عنوان پیش‌شرطی برای آمدن به پای میز مذاكره اعلام كرده است، این استراتژی را رد كرد و در بیانیه خود گفته است كه افغانستان را به (گورستان) نیروهای امریكایی تبدیل خواهد كرد. طالبان در بیانیه خود آورده است:(ما نسل‌هاست كه این جنگ را ادامه دادیم و نمی‌ترسیم. ما جان تازه‌ای داریم و تا آخرین نفس این جنگ را ادامه می‌دهیم.) با این وجود، می‌توان گفت كه جنگ در افغانستان تمام نخواهد شد و واشنگتن این جنگ را مدیریت خواهد كرد تا منافعش در حوزه جنوب آسیا و آسیای مركزی تأمین شود. افغانستان بین رقبای امریكا قرار گرفته است كه می‌توانند منافع واشنگتن را به چالش بكشند و در صورت خروج كامل بدون تردید روسیه و چین این خلأ امنیتی را پر خواهند كرد و این مورد پسند ترامپ و دولتمردان كاخ سفید نیست و لذا سعی دارند به هر نحوی شده افغانستان را همچنان در دست داشته باشند، هرچند این استراتژی هزینه‌های زیادی را روی دوش امریكایی بگذارد.
قیچی‌كردن دم پاكستان
ترامپ كه در دوران ریاست جمهوری خود ثابت كرده ابایی از درگیر شدن با متحدان واشنگتن ندارد، این بار برای پیشبرد راهبردش، به پاكستان به عنوان مانع اصلی در مسیر صلح افغانستان هشدار داده است. ترامپ برای اولین بار از سیاست پاكستان در قبال افغانستان انتقاد كرد و گفت كه امریكا دیگر نمی‌تواند در قبال حضور طالبان در پاكستان ساكت بماند. ترامپ گفت امریكا میلیاردها دلار در اختیار پاكستان گذاشته ولی آنها به گروه‌هایی كه عوامل بی‌نظمی و خشونت هستند، فضای امن داده‌اند. دولت امریكا باتوجه سنگ‌اندازی‌های پاكستان در روند گفت‌وگوهای افغانستان، از سال گذشته روابط نظامی با پاكستان را به پایین‌ترین سطح تنزل داد تا با این اقدامات اسلام‌آباد را در حمایت از طالبان تحت فشار بگذارد زیرا حمایت پاكستان از طالبان و افزایش بی‌ثباتی‌ها همه رشته‌های امریكا در افغانستان را پنبه خواهد كرد. پاكستان نفوذ زیادی روی طالبان دارد و تا زمانی كه از تثبیت نفوذ خود در افغانستان و داشتن سهمی از قدرت در این كشور اطمینان حاصل نكند، بدون تردید به حمایت‌هایش از طالبان ادامه خواهد داد.
ضد روسیه، ایران و چین
راهبرد جدید ترامپ درباره افغانستان به مسائل منطقه‌ای نیز ارتباط پیدا می‌كند و تنها خود افغانستان در این استراتژی مهم نبوده است. این مسئله آشكار است كه نقش روسیه و چین در تحولات افغانستان افزایش یافته است و این زنگ خطر را برای منافع واشنگتن به صدا درآورده است. امریكایی‌ها به هیچ وجه حاضر نیستند حیاط خلوتی كه با اشغال و صرف میلیاردها دلار به چنگ آورده‌اند، به راحتی به مسكو و پكن تقدیم كنند و به همین منظور واشنگتن می‌خواهد با حضور قدرتمند در افغانستان تحركات رقبای خود را رصد كند. حتی گفته میشود امریكایی‌ها داعش را در افغانستان تقویت كرده‌اند تا با استفاده از این گروه مرزهای روسیه و چین را ناامن كنند. از این رو، واشنگتن تلاش دارد موازنه امنیتی منطقه را به نفع خود و به زیان كشورهای مهم همسایه افغانستان رقم بزند و از پایگاه دائمی خود در افغانستان برای تأمین منافع راهبردی خود بهره گیرد. واضح است كه قدرت روسیه و چین در عرصه‌های نظامی، اقتصادی، دیپلماتیك و اطلاعاتی در مقایسه با یك دهه پیش چند برابر شده است. بنابراین، دیپلماسی امریكا و افغانستان با كشورهای منطقه بیش از هر زمان دیگری از اهمیت حیاتی برخوردار است. به باور ناظران، در واقع حمله به تروریست‌ها در افغانستان تنها یك پوشش برای سیاست‌های كلان امریكا به ویژه كنترل ایران، روسیه و چین است و این مهم از طریق حضور نظامی طولانی‌مدت در افغانستان حاصل میشود. تاكنون نیز حضور امریكا نه تنها منجر به شكست تروریست‌ها در افغانستان نشده است، بلكه علاوه بر طالبان و القاعده زمینه برای رشد داعش در این كشور نیز فراهم شده است و می‌توان عملیات‌های امریكا در این مورد را به نوعی شكست خورده دانست.
ارزیابی نهایی
با گذشت 16 سال از اشغال افغانستان كه 2 هزار و 500 كشته و بیش از 20 هزار زخمی برای امریكا به همراه داشته است، هنوز هم سرنوشت این جنگ خانمان‌سوز مشخص نیست و با راهبرد جدید واشنگتن نیز این غائله ختم به خیر نخواهد شد و تضمینی برای پایان نبرد وجود ندارد زیرا استراتژی جدید امریكا كاملاً روی مرگ و تداوم جنگ تمركز دارد كه نه تنها به زیان افغانستان بلكه تمام منطقه است. اگر هدف استراتژی تأمین امنیت و پایان عمر گروه‌های مسلح بود، باید راه‌حل سیاسی و صلح نقطه محوری این استراتژی باشد نه لشكركشی برای افزایش ناامنی و بی‌ثباتی. می‌توان گفت كه سیاست مبهم امریكا در قبال افغانستان همچنان ادامه خواهد یافت و از استراتژی جدید اعلام شده ترامپ نمی‌توان به استقرار صلح و ثبات در افغانستان امیدی داشت، چراكه كشورهای روسیه، چین و ایران در مسئله افغانستان ذینفع هستند و در صورتی كه به بازی گرفته نشوند، حل بحران افغانستان محقق نخواهد شد.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/8260
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
